شداد بن اوس انصاریشَدّاد بن أوس، بن ثابت انصاری نجاری مدنی، یکی از محدّثین و صحابی است. فهرست مندرجات۲ - کنیه شداد بن اوس ۳ - سابقه اوس پدر شداد ۳.۱ - عقد اخوت بین اوس و عثمان ۳.۲ - حضور اوس در جنگ ها در رکاب پیامبر ۳.۳ - شهادت اوس در جنگ احد ۴ - شرکت شداد بن اوس در نبردهای پیامبر ۵ - شهرت زهد شداد بن اوس ۶ - مسئولیت های شداد بن اوس ۷ - مهاجرت شداد بن اوس به بیت المقدس ۸ - فرزندان شدادبن اوس ۹ - روایات شداد بن اوس ۱۰ - موضع سیاسی و گرایش کلامی شدادبن اوس ۱۱ - زمان مرگ و محل دفن شداد بن اوس ۱۲ - محمد بن عبدالرحمن نواده شداد بن اوس ۱۳ - کتابنامه ۱۴ - پانویس ۱۵ - منبع ۱ - نسب شداد بن اوسشدّاد از قبیلۀ بنی‌حُدَیله بود که نسب آنها به عمروبن مالک‌بن نجّار می‌رسید. وی برادرزادۀ حسان‌بن ثابت، شاعر مشهور صدر اسلام، بود. [۱]
ابن‌سعد ج۳، ص۵۰۳.
[۲]
ابن سعد ج۷، ص۴۰۱.
[۳]
کتاب الجرح و التعدیل ج۲، قسم۱، ص۳۲۸.
۲ - کنیه شداد بن اوسکنیۀ او را أبویَعلی و أبوعبدالرحمن ذکر کرده‌اند. ۳ - سابقه اوس پدر شدادپدر شدّاد، اوس، از جمله انصاری بود که در بیعت عقبه حضور داشت [۴]
ابن‌سعد ج۳، ص۵۰۳.
[۵]
الاستیعاب فی ممعرفه‌الاصحاب ج۱، ص۱۱۷.
و به گفتۀ ابن‌سعد [۶]
ابن سعد ج۳، ص۵۵ـ۵۶.
، عثمان بعد از مهاجرت مسلمانان از مکه به مدینه، در خانۀ اوس بن ثابت اقامت گزید.
۳.۱ - عقد اخوت بین اوس و عثمانهمچنین پیامبر در جریان عقد مؤاخات میان مهاجران و انصار، میان اوس‌بن ثابت و عثمان پیمان برادری بست. [۷]
ابن‌سعد ج۳، ص۵۶.
۳.۲ - حضور اوس در جنگ ها در رکاب پیامبربه نوشتۀ واقدی [۸]
الاستیعاب فی ممعرفه‌الاصحاب ج۱، ص۱۱۷.
، اوس در جنگ بدر و دیگر نبردهای پیامبر حضور داشت و در زمان خلافت عثمان‌بن عفان [۹]
ابن‌سعد ج۳، ص۵۰۳.
و به تصریح ابن‌حبان [۱۰]
کتاب‌الثقات ج۳، ص۱۰.
، در سال ۳۵ درگذشت.
۳.۳ - شهادت اوس در جنگ احدهرچند ابن‌سعد [۱۱]
ابن سعد ج۳، ص۵۰۳.
و ابن‌عبدالبر [۱۲]
الاستیعاب فی ممعرفه‌الاصحاب ج۱، ص۱۱۷.
در خبری دیگر به نقل از عبداللّه بن محمدبن عماره انصاری، از شهادت اوس در جنگ احد سخن گفته‌اند. شعری از حسان‌بن ثابت [۱۳]
دیوان حسان‌بن ثابت الانصاری، ص۱۱۶.
در ذکر کشته شدن أوس‌بن ثابت، دلیلی بر درستی خبر شهادت اوس در جنگ احد است.
مادر وی، صُرَیمَه یا صُرمَه نیز از بنی‌عَدیبن نجار بود. ۴ - شرکت شداد بن اوس در نبردهای پیامبردربارۀ شدّاد بن أوس و حضور او در نبردهای پیامبر اختلاف نظر وجود دارد. برخی از حضور او در غزوه بدر سخن گفته‌اند اما بخاری [۱۵]
کتاب التاریخ‌الکبیر ج۲، قسم۲، ص۲۲۴.
در این مطلب تردید کرده است.
۵ - شهرت زهد شداد بن اوسوی به زهد شهرت داشت و معاصرانش او را بدین خصلت ستوده‌اند. دربارۀ عبادت و ورع وی داستانهایی نقل شده است. ۶ - مسئولیت های شداد بن اوسشدّاد پس از فتح شام در زمان خلیفۀ دوم به امارت حِمص گماشته شد. [۱۶]
تهذیب‌الکمال فی اسماءالرجال ج۱۲، ص۳۹۰.
۷ - مهاجرت شداد بن اوس به بیت المقدسابنسعد [۱۷]
ابن سعد ج۷، ص۴۰۱.
، بدون اشاره به تاریخ دقیق، از مهاجرت شدّاد به بیت‌المقدّس سخن گفته و اشاره کرده که شدّاد تا اواخر عمر خود در آنجا به‌سر برده است.
۸ - فرزندان شدادبن اوسشدّاد چهار پسر به نامهای یعلی، محمد، عبدالوهاب و منذر داشت و دختری با نام خزرج. [۱۹]
تهذیب‌الکمال فی اسماءالرجال ج۱۲، ص۳۹۲.
۹ - روایات شداد بن اوسشدّاد از کعب‌الأحبار روایت کرده و از وی أسامةبن عمیر هُذَلی، خالدبن مَعدان، پسرانش محمد و یعلی و کسان دیگری روایت کرده‌اند. روایات وی در صحاح سته نقل شده است. ۱۰ - موضع سیاسی و گرایش کلامی شدادبن اوسدربارۀ مواضع سیاسی و گرایش کلامی شدّاد، اطلاع چندانی در دست نیست. براساس برخی شواهد، به علویان گرایش داشته است. و وقتی معاویه از او خواست بر منبر، از علی علیه‌السلام بدگویی کند، از این کار سر باز زد. همچنین، پیوستن به اصحاب جمل و یاری کردن امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام و نقل روایات فضائل علی علیه‌السلام از دیگر شواهد این امر است. ۱۱ - زمان مرگ و محل دفن شداد بن اوسشدّاد در سال ۵۸ در ۷۵ سالگی در بیت‌المقدّس درگذشت و همانجا مدفون شد. [۲۰]
کتاب‌الثقات ج۳، ص۱۸۵ـ۱۸۶.
[۲۱]
تهذیب‌الکمال فی اسماءالرجال ج۱۲، ص۳۹۲.
[۲۲]
ابن‌سعد ج۷، ص۴۰۱.
۱۲ - محمد بن عبدالرحمن نواده شداد بن اوسابوحاتم رازی [۲۳]
ابوحاتم رازی ج۳، قسم۲، ص۳۱۵.
از محمدبن عبدالرحمن، نوادۀ او، نام برده و به اقامت او در بیت‌المقدّس اشاره کرده است.
وی از پدر و جدش، شدّادبن أوس، روایت نقل کرده و از او ابراهیم‌بن محمدبن یوسف فریابی حدیث نقل کرده است. [۲۴]
ابوحاتم رازی ج۳، قسم۲، ص۳۱۵.
۱۳ - کتابنامه(۱) ابن‌حجر عسقلانی، الاصابه‌فی تمییز الصحابه، چاپ علی‌محمد بجاوی، بیروت ۱۴۱۲/ ۱۹۹۲. (۲) یوسف‌بن عبداللّه‌بن محمدبن عبدالبر، الاستیعاب فی ممعرفه‌الاصحاب، چاپ علی‌محمد بجاوی، قاهره. (۳) ابوحاتم محمدبن حبان‌بن احمد مشهور به ابن‌حبان بستی، کتاب‌الثقات، حیدرآباد دکن. (۴) حسان‌بن ثابت، دیوان حسان‌بن ثابت الانصاری، چاپ یوسف عید، بیروت ۱۴۱۲/ ۱۹۹۲. (۵) ابوعمرو خلیفه‌بن خیاط، کتاب‌الطبقات، چاپ سهیل‌زکار، بیروت ۱۴۱۴/۱۹۹۳. (۶) علی‌بن محمد خزاز قمی، کفایه‌الاثر فی النص علی‌الائمه الاثنی عشر، چاپ عبدالطیف حسینی کوه کمری خویی قم ۱۴۰۱. (۷) ابن‌سعد(بیروت). (۸) ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، چاپ علی‌شیری، بیروت ۱۴۱۵. (۹) اسماعیل‌بن ابراهیم بخاری، کتاب التاریخ‌الکبیر، بیروت: دارالکتب العلمیه. (۱۰) ابومحمد عبدالرحمن‌بن محمدرازی، کتاب الجرح و التعدیل، حیدر آباددکن ۱۳۷۱/۱۹۵۳، افست بیروت: دار احیاء التراث‌العربی. (۱۱) جمال‌الدین یوسف مزی، تهذیب‌الکمال فی اسماءالرجال، چاپ بشار عواد معروف، بیروت ۱۴۲۲/۲۰۰۲. (۱۲) محمدبن محمدبن نعمان مشهور به شیخ مفید، کتاب الامالی، چاپ حسین استاد ولی و علی‌اکبر غفاری، قم۱۴۰۳. ۱۴ - پانویس
۱۵ - منبعدانشنامه جهان اسلام، مقاله شماره۵۹۶۴. رده‌های این صفحه : اصحاب پیامبر | رجال
|